Ο στόχος ενός ατόμου που υποφέρει από Ψυχογενή Ανορεξία είναι το να είναι αδύνατος/ η. Ωστόσο, η καρδιά του προβλήματος είναι ο φόβος: ο φόβος των κιλών και ο φόβος της απώλειας ελέγχου μπροστά στην επιθυμία για φαγητό. Κάποιοι μάλιστα την αποκαλούν «φοβία των κιλών».
Το 50 % των ανθρώπων που πάσχουν από Ψυχογενή Ανορεξία περιορίζουν το φαγητό τους στο ελάχιστο. Ξεκινάνε από μια λίστα με παχυντικά φαγητά που απαγορεύονται, όπως γλυκά ή τηγανιτά και κάθε μέρα προσθέτουν από ένα. Συνήθως καταναλώνουν γύρω στις 600 με 800 θερμίδες και η διαδικασία σίτισης δεν είναι καθόλου ευχάριστη καθώς ακολουθείται από τύψεις και εμμονές.
Είναι μια διαταραχή με υψηλά επίπεδα θνησιμότητας (10 % των πασχόντων) και παρουσιάζεται κυρίως σε κορίτσια και σπανίως σε αγόρια (1% του πληθυσμού). Καινούργιες έρευνες όμως, λένε ότι οι αριθμοί αρχίζουν και αυξάνονται σε μεσήλικες γυναίκες των 45 ετών, φαινόμενο πρωτάκουστο πριν από μερικά χρόνια.
Γιατί όμως, κάποιος άνθρωπος να περιορίσει πολύ την πρόσληψη τροφής και να μην αντιλαμβάνεται το πρόβλημα; Το βασικό χαρακτηριστικό της Ψυχογενής Ανορεξίας είναι ότι υπάρχει μια διαστρεβλωμένη εικόνα εαυτού. Το άτομο θεωρεί τον εαυτό του παχύ ή με τοπικό πάχος. Η διαστρεβλωμένη εικόνα που βλέπει στον καθρέφτη το κάνει να πιστεύει ότι αν δεν χάσει βάρος σύντομα θα γίνει υπέρβαρο.
Ένα άλλο ζήτημα που επίσης σχετίζεται με τη σκέψη, είναι η ανάπτυξη διαστρεβλωμένων πεποιθήσεων όπως η ανάγκη για τελειότητα ή αυτοκυριαρχία. Για παράδειγμα, μια γυναίκα αναφέρει: «…ο στόχος που προσπαθώ να επιτύχω με την ακραία δίαιτα στο φαγητό είναι να νιώθω δυνατή και να δείχνω αυτοέλεγχο. Θέλω να είμαι τέλεια ώστε οι άλλοι να με συμπαθούν και να μη με κρίνουν και όχι για λόγους ναρκισσισμού. Προσπαθώ να αντισταθμίσω άλλα μειονεκτήματα όπως το φόβο μου ότι θα καταλήξω μόνη μου και τη δυσκολία που έχω να προσεγγίσω τους άλλους».
Αυτή η γυναίκα προσπαθεί να αμυνθεί απέναντι σε άλλα θέματα που την απασχολούν με το να επικεντρώνεται στα κιλά. Θεωρεί ότι θα βελτιώσει την αυτοπεποίθησή της με το να βελτιώσει την εικόνα της. Το πρόβλημα με αυτό είναι ότι όταν εστιάζουμε στην εξωτερική εμφάνιση για να αποκτήσουμε αυτοπεποίθηση, το παραμικρό παραστράτημα από το πρόγραμμα μας, καθώς και η παραμικρή κριτική, μπορεί να οδηγήσει σε ενοχές.
Συμπτωματολογία:
Ουσιαστικά, το άτομο αρνείται να διατηρήσει το βάρος του σώματος του στο ελάχιστα φυσιολογικό και έχει παράλογο φόβο για αύξηση του βάρους. Επίσης, θεωρεί ότι είναι πιο παχύ από ότι πραγματικά είναι, και/ή αρνείται τη σοβαρότητα του χαμηλού βάρους του σώματος. Σε γυναίκες μετά την εμμηναρχή, υπάρχει αμηνόρροια, δηλ. απουσία τουλάχιστον τριών διαδοχικών εμμηνορρυσιακών κύκλων. Η Ψυχογενής Ανορεξία διακρίνεται σε δύο τύπους.
Στον περιορισμένο Τύπο: Στην οποία το άτομο δεν έχει τακτικά επεισόδια υπερφαγίας ή συμπεριφορά κάθαρσης (δηλ. αυτοπροκαλούμενους εμετούς ή κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή υποκλυσμών).
Στον Καθαρτικό τύπο: Όπου το άτομο έχει τακτικά επεισόδια υπερφαγίας ή καταφεύγει τακτικά σε συμπεριφορές κάθαρσης (δηλ. αυτοπροκαλούμενους εμετούς ή κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή υποκλυσμών).
Προσωπικότητα ατόμων που πάσχουν από Ψυχογενή ανορεξία
Πολλές έρευνες αναφέρουν ότι υπάρχει ένα μοτίβο στις οικογένειες των ατόμων που υποφέρουν από Ψυχογενή ανορεξία. Οι οικογένειες αυτές τείνουν να είναι υπερπροστατευτικές, αυστηρές, δεν επιτρέπουν αρκετή αυτονομία στα μέλη τους και έχουν μειωμένες ικανότητες επίλυσης διαφωνιών. Επιπλέον, συνήθως και κάποιος άλλος στην οικογένεια έχει μεγάλη ενασχόληση με το φαγητό και τα κιλά (συχνά η μητέρα). Ως αποτέλεσμα, το άτομο που αναπτύσσει τη διαταραχή μέσα από τον έλεγχο των κιλών είναι σαν να λέει ότι: «…αφού δεν μπορώ να ελέγξω τίποτα άλλο στη ζωή μου, θα ελέγξω τη διατροφή μου». Παρόλα αυτά, συνήθως υπάρχει άρνηση ότι υφίστανται προβλήματα στην οικογένεια. Πολλές θεωρίες υποδεικνύουν ότι το χαμηλό σωματικό βάρος ίσως είναι μια ασυνείδητη προσπάθεια να παραμείνουν σε προηγούμενο αναπτυξιακό στάδιο ώστε να μην ωριμάσουν και αποχωριστούν από τους γονείς.
Πιο αναλυτικά, τα άτομα που πάσχουν από Ψυχογενή Ανορεξία είναι συνήθως κοινωνικά, έχουν την τάση να απορρίπτουν τους παραδοσιακούς ρόλους των γυναικών και να είναι σεξουαλικά άπειρα. Γενικά, είναι τελειομανή, έχουν αυτοέλεγχο στις συμπεριφορές και στα συναισθήματά τους και τείνουν να έχουν εμμονές. Αρνούνται ότι υπάρχει πρόβλημα και είναι δύσπιστα στους ειδικούς. Επιλογή θεραπείας: Όταν το σωματικό βάρος είναι πολύ χαμηλό και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για τη υγεία του ατόμου, τότε είναι απαραίτητη η άμεση νοσηλεία και ενδονοσοκομειακή αντιμετώπιση. Σε αυτήν την περίπτωση είναι καλό να υπάρχει ένας συνδυασμός θεραπειών που να περιλαμβάνει ιατρική και διατροφική παρακολούθηση, ψυχιατρική παρακολούθηση, ατομική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία. Εφόσον αποκατασταθεί το βάρος ή αν το σωματικό βάρος δεν είναι τόσο ανησυχητικό, τότε μεγαλύτερη βαρύτητα έχει η ψυχοθεραπεία. Κάποιες φορές, όμως, είναι αναγκαία και η ταυτόχρονη λήψη φαρμακευτικής αγωγής όπως τα αντικαταθλιπτικά. Οι στόχοι της ψυχοθεραπείας είναι πέραν από την αποκατάσταση του βάρους, να αποκτήσει το άτομο μεγαλύτερη αυτονομία και αυτογνωσία, να διορθωθούν οι διαστρεβλωμένες σκέψεις του ατόμου (όπως η σκέψη ότι «πρέπει να είμαι τέλειος») και να αλλάξει το δυναμικό στην οικογένεια.
Πως μπορείτε να βοηθήσετε κάποιον που πάσχει από Ψυχογενή Ανορεξία:
Πρώτα από όλα χρειάζεται να αναγνωρίσετε τα σημάδια. Συνήθως το άτομο που πάσχει από Ψυχογενή ανορεξία:
Αποφεύγει τα οικογενειακά γεύματα, περιορίζει το φαγητό και έχει σημαντική απώλεια βάρους.
Δείχνει μια ψυχική κόπωση και ίσως σημάδια κατάθλιψης.
Περνάει ώρες μπροστά στον καθρέφτη, δυσκολεύεται να βρει τα κατάλληλα ρούχα και συχνά ρωτάει αν έχει παχύνει.
Πηγαίνει στο μπάνιο αμέσως μετά το φαγητό.
Κάνει εμετό, παίρνει διαιτητικά χάπια, διουρητικά ή άλλα φάρμακα με σκοπό την απώλεια κιλών.
Δεν έχει σταθερό κύκλο περιόδου.
Έχει εμμονή με θερμίδες και υγιεινή διατροφή.
Επειδή οι διατροφικές διαταραχές σχετίζονται με ενοχές και αυτοτιμωρία πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί στον τρόπο που θα επικοινωνήσετε τις ανησυχίες σας. Να είστε ειλικρινής και να παρέχετε υποστήριξη.
Μην επιτρέπεται στο άτομο να αρνηθεί την σοβαρότητα της κατάστασης και μην απλοποιείτε τις καταστάσεις. Βοηθήστε το να αποδεχτεί το γεγονός ότι υπάρχει πρόβλημα.
Εκφράστε τις ανησυχίες σας χωρίς να κριτικάρετε. Προτρέψτε να απευθυνθείτε μαζί σε κάποιον θεραπευτή.
Είναι πιθανό το άτομο να αρνηθεί ότι υπάρχει πρόβλημα. Αν το άτομο δεν χρειάζεται άμεση νοσηλεία τότε απλά εξηγήστε ότι παραμένετε διαθέσιμος όποια στιγμή σας χρειαστεί και δείξτε του ότι σέβεστε το δικαίωμά του για ανεξαρτησία.
Μιλήστε περισσότερο για να τον εαυτό σας και τις ανησυχίες σας με δηλώσεις όπως: «όταν ακούω πως κάνεις εμετό, νιώθω φόβο, επειδή καταλαβαίνω πόσο επικίνδυνο είναι αυτό που σου συμβαίνει».
Αποφύγετε να επιβεβαιώνετε ότι δεν έχει βάλει κιλά και να δηλώνετε σταθερά ότι το πρόβλημα είναι βαθύτερο. Μην αναλάβετε να ελέγχετε το φαγητό (εκτός αν είναι ανήλικο παιδί ή αν η απώλεια βάρους είναι ανησυχητική).
Μην μιλάτε ποτέ για δικά σας κιλά και μην ασκείτε κριτική για την εξωτερική εμφάνιση τη δική σας ή των άλλων.
Να επιβραβεύετε κάθε προσπάθεια και να είστε αισιόδοξοι και ενθαρρυντικοί.
Οργανώστε οικογενειακά δείπνα σε ευχάριστη ατμόσφαιρα και χωρίς να ασχολείστε με την ποσότητα φαγητού που θα καταναλωθεί.
Ο δρόμος της θεραπείας της Ψυχογενής Ανορεξίας είναι μακρύς και με αρκετά πισωπατήματα. Είναι όμως ένας δρόμος που οδηγεί στη βελτίωση και στην καλυτέρευση της ποιότητας ζωής του ατόμου. Αντιθέτως, όσο περισσότερο χρόνο παραμένει ένα άτομο που υποφέρει από Ψυχογενή Ανορεξία χωρίς θεραπεία, τόσο πιο φτωχή γίνεται η πρόγνωση της βελτίωσης του.
27 Σεπτεμβρίου 2010
«Δρομος Θεραπεία»
Σημείωση: Το ανωτέρω άρθρο πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις για δημοσίευση, με βάση το Ν. 3005 (Άρθρο 17 παρ. 8 και 9)
