Όταν ακούμε ότι κάποιος υποφέρει από φοβία για αεροπλάνα συνήθως φανταζόμαστε ότι ο άνθρωπος αυτός φοβάται ένα πιθανό αεροπορικό δυστύχημα. Δεν είναι βέβαια πάντα η περίπτωση αυτή. Οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται την απώλεια ελέγχου του εαυτού τους σε συνδυασμό με τον εγκλωβισμό σε μικρό χώρο, όπως για παράδειγμα ότι θα λιποθυμήσουν από τον φόβο, ότι δεν θα μπορούν να αναπνεύσουν ή ότι θα έχουν μια κρίση πανικού. Σπανιότερα, κάποιοι φοβούνται μια πιθανή καταστροφή όπως ότι θα πέσει το αεροπλάνο ή ότι θα γίνει αεροπειρατεία παρόλο που η λογική τους υποδεικνύει ότι οι πιθανότητες αυτές είναι πολύ μικρές. Συνεπώς, είναι σημαντικό να αναλύσουμε εδώ πως αναπτύχθηκε η φοβία.
Πως αναπτύχθηκε η φοβία
Αν λοιπόν, εξαιρέσουμε τις περιπτώσεις όπου υπήρξε πράγματι μια προηγούμενη καταστροφική εμπειρία και συνεπώς έχει αναπτυχθεί μετατραυματικό στρές, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις είναι κυρίαρχα τα συναισθήματα της απώλειας ελέγχου και η έλλειψη ασφάλειας. Πιο αναλυτικά, ένας άνθρωπος που υποφέρει από φοβίες είναι γενικότερα αγχώδης, με τάσεις ίσως να μεγεθύνει τις αρνητικές καταστάσεις και να νιώθει ιδιαίτερα ανήμπορος όταν είναι σε συνθήκες που δεν μπορεί να «ελέγξει». Ο τρόπος σκέψης του θα είναι απαισιόδοξος και ίσως να σκέφτεται πολλά σενάρια. Φυσικά όλα αυτά δεν αρκούν για να αναπτυχθεί η φοβία.
Κατά καιρούς όλοι είμαστε λίγο πιο αγχωμένοι. Επιπλέον, πολλές φορές, το άγχος μεταμφιέζεται. Για παράδειγμα, μια μέρα στο δρόμο προς μια σημαντική επαγγελματική συνέντευξη ένας άνθρωπος μπορεί να βιώσει έντονο άγχος στο λεωφορείο και λαθεμένα να συνδυάσει τα δύο ερεθίσματα, δηλαδή «το λεωφορείο μου προκαλεί άγχος». Ακόμα και τότε όμως, δεν δημιουργείται η φοβία. Η φοβία δημιουργείται όταν ξεκινάμε να αποφεύγουμε το ερέθισμα που μας αναστατώνει. Την πρώτη φορά που κάποιος αποφεύγει να πάρει μια πτήση και νιώθει πιο ασφαλής μέσω της αποφυγής του ερεθίσματος, τότε είναι που δημιουργείται η φοβία.
Δηλαδή:
Φόβος της πτήσης => έκθεση στο άγχος => αρχικά αυξάνεται το άγχος => σταδιακά μειώνεται μέσω της εξοικείωσης
Φόβος της πτήσης => αποφυγή του άγχους => ανακούφιση => δημιουργία φοβίας λόγω της έλλειψης εξοικείωσης
Πώς να αντιμετωπίσουμε τη φοβία
Φυσικά, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αντιμετωπίσουμε τις φοβίες μας. Η βάση όμως, είναι ότι γενικότερα χρειάζεται να μειώσουμε τα επίπεδα άγχους στη ζωή μας. Οι παρακάτω απλές συμβουλές ίσως μας επιτρέψουν να διαχειριστούμε το πρόβλημα:
- Μην αποφεύγετε το αεροπλάνο. Αντιθέτως, σχεδιάστε μια σειρά από ταξίδια μικρής διάρκειας σταδιακά αυξάνοντας τις ώρες πτήσεις.
- Εξοικειωθείτε γενικότερα, με καταστάσεις που δεν έχετε τον «έλεγχο».
- Μάθετε να ελέγχεται τις αρνητικές σας σκέψεις. Εντοπίστε πότε μεγεθύνετε τη διάσταση των πραγμάτων, πότε καταστροφολογείτε κτλ.
- Αναγνωρίστε τι είναι αυτό που σας φοβίζει και γράψτε ένα «σκονάκι» αισιοδοξίας για τις δύσκολες ώρες, π.χ. «όλα θα πάνε καλά. Ακόμα κι αν έχω μια κρίση πανικού, θα το ξεπεράσω όπως τόσες άλλες φορές».
- Μάθετε τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης για να μπορείτε να ηρεμείτε το σώμα σας.
- Κρατήστε το μυαλό σας απασχολημένο ώστε να μην σκέφτεστε. Επιλέξτε ένα εύκολο και ευχάριστο βιβλίο ή ένα σταυρόλεξο.
- Εστιαστείτε στον προορισμό σας και σε όλα τα πράγματα που θα κάνετε όταν θα φτάσετε.
Πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν στη φαρμακευτική αγωγή για να αντιμετωπίσουν τη φοβία της πτήσης. Χρειάζεται πάντα η συμβουλή γιατρού για οποιαδήποτε λήψη αγωγής. Όμως, η φαρμακευτική αγωγή σε αυτές τις περιπτώσεις δρα κυρίως κατασταλτικά, μειώνοντας τα επίπεδα άγχους και όχι θεραπευτικά. Αν νιώθετε ότι η φοβία σας είναι αρκετά έντονη και παραμένει, παρά τις προσπάθειες έκθεσης στο αεροπλάνο, τότε θα ήταν χρήσιμο να εκπαιδευτείτε από ψυχολόγο σε τεχνικές που θα σας βοηθήσουν.
Καλές πτήσεις.
Δημοσιεύτηκε στο «Δρομος Θεραπεία»
Σημείωση: Το ανωτέρω άρθρο πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις για δημοσίευση, με βάση το Ν. 3005 (Άρθρο 17 παρ. 8 και 9)
